महाराष्ट्रातील अनेक शेतकरी कुटुंबांमध्ये शेतीसोबतच किंवा शेतीच्या कामातून वेळ काढून कुटुंबातील सदस्य बांधकाम क्षेत्रातही काम करतात. अशा बांधकाम कामगारांना सामाजिक सुरक्षा आणि विविध सरकारी योजनांचा लाभ मिळवून देण्यासाठी महाराष्ट्र शासनाने एक अत्यंत महत्त्वाची योजना सुरू केली आहे. महाराष्ट्र इमारत व इतर बांधकाम कामगार कल्याणकारी मंडळ (Maharashtra Building and Other Construction Workers Welfare Board) द्वारे राबवली जाणारी ही बांधकाम कामगार नोंदणी योजना, कामगारांच्या जीवनात स्थैर्य आणण्यासाठी आणि त्यांना सन्मानाने जगण्यासाठी मदत करते.
जर तुमच्या कुटुंबातील कोणी बांधकाम क्षेत्रात कार्यरत असेल, तर या योजनेबद्दल सविस्तर माहिती जाणून घेणे अत्यंत आवश्यक आहे. या नोंदणीमुळे त्यांना केवळ आर्थिकच नव्हे, तर आरोग्य, शिक्षण आणि भविष्यासाठी सुरक्षितता मिळते.
बांधकाम कामगार नोंदणी योजनेचे मुख्य उद्देश आणि फायदे
या योजनेचा मूळ उद्देश बांधकाम कामगारांना ओळख मिळवून देणे, त्यांचे संरक्षण करणे आणि त्यांना शासनाच्या विविध कल्याणकारी योजनांचा थेट लाभ मिळवून देणे हा आहे. नोंदणीकृत कामगारांना खालील प्रमुख फायदे मिळतात:
- आरोग्य सुविधा: गंभीर आजारांवरील उपचारांसाठी आर्थिक मदत.
- शैक्षणिक मदत: कामगारांच्या मुला-मुलींच्या शिक्षणासाठी शिष्यवृत्ती आणि इतर आर्थिक सहाय्य.
- अपघात विमा: कामावर असताना अपघात झाल्यास आर्थिक संरक्षण.
- निवृत्ती योजना: वृद्धापकाळात आर्थिक स्थैर्य मिळवण्यासाठी पेन्शन योजना.
- आर्थिक सवलती: घरकुल योजना, औजारे खरेदीसाठी अनुदान यांसारख्या विविध सवलती.
- महिला सक्षमीकरण: महिला कामगारांसाठी विशेष योजनांचा लाभ.
- बिनव्याजी कर्ज: काही विशेष योजनांतर्गत तरुणांना १५ लाख रुपयांपर्यंत बिनव्याजी कर्ज मिळण्याची संधी (यासाठी संबंधित योजनेचे तपशील तपासावेत).
योजनेसाठी पात्रता निकष
या योजनेचा लाभ घेण्यासाठी अर्जदाराने खालील अटी पूर्ण करणे आवश्यक आहे:
- वयोमर्यादा: अर्जदाराचे वय १८ ते ६० वर्षांच्या दरम्यान असावे.
- कामाचा अनुभव: अर्ज करण्यापूर्वी मागील १२ महिन्यांमध्ये किमान ९० दिवस बांधकाम क्षेत्रात काम केलेले असणे अनिवार्य आहे. यासाठी संबंधित कामाचे अधिकृत प्रमाणपत्र (उदा. ठेकेदाराकडून, ग्रामपंचायतीकडून किंवा सक्षम प्राधिकरणाकडून) आवश्यक आहे.
- नोंदणी शुल्क: किमान ₹1 नोंदणी शुल्क आणि ₹1 वार्षिक वर्गणी भरावी लागते.
नोंदणीसाठी आवश्यक कागदपत्रे
अर्ज करताना खालील कागदपत्रे तयार ठेवावीत:
संबंधित लेख: Covid Relief Fund For Children
- वयाचा पुरावा: आधारकार्ड, जन्म प्रमाणपत्र किंवा शाळा सोडल्याचा दाखला.
- ९० दिवस काम केल्याचे प्रमाणपत्र: मागील १२ महिन्यांतील कामाचा पुरावा (उदा. कामाचे प्रमाणपत्र, रोजगार हमी योजनेचे कार्ड).
- रहिवासी पुरावा: आधारकार्ड, वीज बिल, रेशन कार्ड.
- ओळखपत्र: आधारकार्ड, पॅनकार्ड किंवा निवडणूक ओळखपत्र.
- बँक पासबुक झेरॉक्स: बँक खाते क्रमांक आणि IFSC कोड स्पष्ट दिसेल अशी झेरॉक्स.
- पासपोर्ट साईज फोटो: ३ पासपोर्ट साईज रंगीत फोटो.
बांधकाम कामगार नोंदणी प्रक्रिया
नोंदणी प्रक्रिया अत्यंत सोपी असून ती ऑनलाइन आणि ऑफलाइन अशा दोन्ही पद्धतीने करता येते:
ऑनलाइन अर्ज कसा करावा?
- सर्वात आधी महाराष्ट्र इमारत व इतर बांधकाम कामगार कल्याणकारी मंडळाच्या अधिकृत वेबसाइटवर जा: https://iwbms.mahabocw.in/profile-login
- वेबसाइटवर ‘नवीन नोंदणी’ किंवा ‘New Registration’ या पर्यायावर क्लिक करा.
- आवश्यक माहिती अचूक भरा.
- सर्व आवश्यक कागदपत्रे स्कॅन करून अपलोड करा.
- नोंदणी शुल्क आणि वार्षिक वर्गणी ऑनलाइन भरा.
- अर्ज सबमिट केल्यानंतर तुम्हाला एक अर्ज क्रमांक मिळेल, तो जपून ठेवा.
ऑफलाइन अर्ज कसा करावा?
- तुम्ही मंडळाच्या वेबसाइटवरून किंवा संबंधित कार्यालयातून ‘अर्ज फॉर्म V’ (LABOUR_REGISTRATION_FORM_REVISED.pdf) डाउनलोड करू शकता.
- फॉर्म काळजीपूर्वक भरा.
- फॉर्मसोबत वर नमूद केलेली सर्व आवश्यक कागदपत्रे जोडा.
- हा भरलेला फॉर्म आणि कागदपत्रे तुमच्या जिल्ह्यातील कामगार आयुक्त कार्यालय किंवा संबंधित बांधकाम कामगार कल्याणकारी मंडळाच्या कार्यालयात जमा करा.
अर्ज छाननी आणि नोंदणीची वैधता
अर्ज दाखल केल्यानंतर कामगार आयुक्त किंवा त्यांच्या नियुक्त अधिकाऱ्यांकडून अर्जाची छाननी केली जाते. सर्व माहिती आणि कागदपत्रे योग्य असल्यास, अर्ज वैध ठरवून कामगाराला नोंदणी क्रमांक आणि ओळखपत्र दिले जाते.
या योजनेअंतर्गत केलेली नोंदणी ५ वर्षांसाठी वैध राहते. त्यानंतर वेळोवेळी वार्षिक वर्गणी भरून नोंदणीचे नूतनीकरण करणे आवश्यक आहे, जेणेकरून तुम्हाला योजनांचे लाभ मिळत राहतील.
निष्कर्ष: आपल्या कुटुंबाच्या भवितव्यासाठी आजच नोंदणी करा!
महाराष्ट्र शासनाची ही बांधकाम कामगार नोंदणी योजना ग्रामीण भागातील आणि शेतकरी कुटुंबातील अनेक सदस्यांसाठी एक वरदान ठरू शकते. यामुळे केवळ कामगारांनाच नव्हे, तर त्यांच्या संपूर्ण कुटुंबाला सामाजिक आणि आर्थिक सुरक्षितता मिळते. आपल्या कुटुंबातील बांधकाम कामगारांनी या संधीचा लाभ घेऊन आपले भविष्य सुरक्षित करावे.
अधिक माहितीसाठी आणि अर्ज करण्यासाठी, आजच महाराष्ट्र इमारत व इतर बांधकाम कामगार कल्याणकारी मंडळाच्या अधिकृत वेबसाइटला भेट द्या.